Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

dorsum montis

  • 1 dorsum

        dorsum ī, n, or (old) dorsus, ī, m     the back (of a beast of burden): Impositi dorso, on horseback, V.: gravius dorso onus, H.: tauri, O.—A back, ridge: dorsum esse eius iugi aequum... silvestrem, Cs.: in dorso (montis) urbs, L.: praerupti nemoris, slope, H.: speluncae, i. e. rock, V.: Saxa... Dorsum inmane, cliff, V.: duplici aptantur dentalia dorso, projecting irons, V.
    * * *
    I
    down, downwards, beneath, below; (motion/direction/order); in lower situation
    II
    back, range, ridge; slope of a hill

    Latin-English dictionary > dorsum

  • 2 dorsum

    dorsum, i, n. ( masc. dorsus, Plaut. Mil. 2, 4, 44; quoted ap. Non. 203, 6) [cf. Gr. deirê, derê, neck], the back (in class. prose, only of beasts of burden; poet. and later also of men; cf.: tergum, tergus).
    I.
    Prop., Plaut. l. l.; id. Ep. 1, 1, 85; id. Trin. 3, 2, 93; Plin. 11, 37, 86, § 214; Verg. G. 3, 116; Hor. S. 1, 9, 21.—Prov.:

    dorsus prurit,

    i. e. I begin to take, Plaut. Mil. 2, 4, 44.—
    II.
    Transf., of things analogous in form or position: jugi, i. e. the ridge, summit of a hill, * Caes. B. G. 7, 44; Liv. 44, 4:

    montis,

    id. 1, 3; 41, 18; Tac. A. 4, 47:

    Apennini,

    Suet. Caes. 44:

    praerupti nemoris,

    Hor. S. 2, 6, 91; cf.

    nemoris,

    Verg. G. 3, 436:

    speluncae,

    i. e. the rock, id. A. 8, 234; cf. of a cliff, id. ib. 1, 110; 10, 303 Serv.; Plin. Ep. 6, 31, 17; 9, 7, 4:

    viae,

    the raised part of it, Stat. S. 4, 3, 44:

    duplex dentalium,

    the projecting irons, Verg. G. 1, 172.

    Lewis & Short latin dictionary > dorsum

  • 3 dorsum

    1. dorsum, ī, n. (wohl für deorsum, devorsum, Herabgewandtes, Abschüssiges), I) der Rücken als erhabener Bestandteil des tierischen Körpers vom Nacken bis zum After, der Buckel (hingegen tergum, der Rücken als Rückseite, Ggstz. frons), a) der Menschen, dorsi spina, Rückgrat, Augustin.: dass. spina, quae in dorso est, Gell.: clipeum ad dorsum accommodare, Plaut.: virgis dorsum depoliet meum, Plaut.: ita dorsus totus prurit, Plaut. (wegen dorsus s. unten): dorso graviora arma portare, Curt.: pisa dorso eminet, Verg.: sicut dorso grandiuscularum puellarum parvuli portari solent, Augustin. conf. 9, 8. – b) der Tiere, d. equi, Plin.: quadrupedum dorsa pilosa, Plin.: testudinum dorsa, Schalen, Curt.: cameli Bactriae bina habent tubera in dorso, Arabiae singula, Plin.: dorso onus subire, v. Esel, Hor.: dorsum demulcere (equis), Liv.: alqm in dorso suo insidere non pati (v. einem Pferde), Curt. – II) übtr., die buckelartige Erhöhung, der Rücken, duplex (dentalium), der dopp. R. des Scharbaums (= die beiden Schenkel od. Sohlhölzer, die spitz in die Pflugschar zusammenliefen u. nach hinten auseinander standen), Verg.: folia canalium (Blattrippen) dorso rubescentia, Plin. – bes. einer Örtlichkeit, speluncae, Verg.: maris, Min. Fel.: immane, Klippe, Riff im Meere, Verg.: vadi, Sandbank, Verg.: summum d. (viae), Stat.: saxeum, Stein-
    ————
    damm, Plin. ep. – u. so v. Bergen u. Felsen, editissimum, Plin. ep.: nemoris, Verg., praerupti nemoris, Hor. – u. vom fortlaufenden Bergrücken, der Kamm, eius iugi, Caes.: iugum montis in angustum dorsum cuneatum, Liv.: d. montis, Curt., montis Albani, Liv., Pyrenaei montis, Iustin.: mons angustus et aequali dorso continuus, Tac.: iugum, quod eos montes perpetuo dorso inter se iungit, Liv.: Athos toto longe dorso procedit in pelagus, Mela: quā dorsum agit Taurus, Mela. – Nbf. dorsus, m., Plaut. mil. 397. Caes. b.G. 7, 44, 3: Abl. dorsu, Itala (Wirceb.) Ezech. 40, 18; vgl. Prisc. 5, 43 (wo hic dorsus, Genet. huius dorsus) u. Caper (VII) 109, 9 K. (wo dorsum, non dorsus).
    ————————
    2. dorsum, Adv., s. deorsum .

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > dorsum

  • 4 dorsum [1]

    1. dorsum, ī, n. (wohl für deorsum, devorsum, Herabgewandtes, Abschüssiges), I) der Rücken als erhabener Bestandteil des tierischen Körpers vom Nacken bis zum After, der Buckel (hingegen tergum, der Rücken als Rückseite, Ggstz. frons), a) der Menschen, dorsi spina, Rückgrat, Augustin.: dass. spina, quae in dorso est, Gell.: clipeum ad dorsum accommodare, Plaut.: virgis dorsum depoliet meum, Plaut.: ita dorsus totus prurit, Plaut. (wegen dorsus s. unten /): dorso graviora arma portare, Curt.: pisa dorso eminet, Verg.: sicut dorso grandiuscularum puellarum parvuli portari solent, Augustin. conf. 9, 8. – b) der Tiere, d. equi, Plin.: quadrupedum dorsa pilosa, Plin.: testudinum dorsa, Schalen, Curt.: cameli Bactriae bina habent tubera in dorso, Arabiae singula, Plin.: dorso onus subire, v. Esel, Hor.: dorsum demulcere (equis), Liv.: alqm in dorso suo insidere non pati (v. einem Pferde), Curt. – II) übtr., die buckelartige Erhöhung, der Rücken, duplex (dentalium), der dopp. R. des Scharbaums (= die beiden Schenkel od. Sohlhölzer, die spitz in die Pflugschar zusammenliefen u. nach hinten auseinander standen), Verg.: folia canalium (Blattrippen) dorso rubescentia, Plin. – bes. einer Örtlichkeit, speluncae, Verg.: maris, Min. Fel.: immane, Klippe, Riff im Meere, Verg.: vadi, Sandbank, Verg.: summum d. (viae), Stat.: saxeum, Steindamm, Plin. ep. – u. so v. Bergen u. Felsen, editissimum, Plin. ep.: nemoris, Verg., praerupti nemoris, Hor. – u. vom fortlaufenden Bergrücken, der Kamm, eius iugi, Caes.: iugum montis in angustum dorsum cuneatum, Liv.: d. montis, Curt., montis Albani, Liv., Pyrenaei montis, Iustin.: mons angustus et aequali dorso continuus, Tac.: iugum, quod eos montes perpetuo dorso inter se iungit, Liv.: Athos toto longe dorso procedit in pelagus, Mela: quā dorsum agit Taurus, Mela. – / Nbf. dorsus, m., Plaut. mil. 397. Caes. b.G. 7, 44, 3: Abl. dorsu, Itala (Wirceb.) Ezech. 40, 18; vgl. Prisc. 5, 43 (wo hic dorsus, Genet. huius dorsus) u. Caper (VII) 109, 9 K. (wo dorsum, non dorsus).

    lateinisch-deutsches > dorsum [1]

  • 5 dorsum

    ī n.
    1) спина (dorso aliquid portare QC)
    2) хребет (jugi Cs etc.; montis L, QC etc.)
    3) выпуклость, возвышение, гребень
    d. vadi Vмель
    4) поверхность (viae St; maris MF)

    Латинско-русский словарь > dorsum

  • 6 Bergfall

    Bergfall, ruina montis. Bergfestung, castellum montanum. – castellum in rupe (Felsenschloß). – praeruptae altitudinis castellum (sofern es auf einer steilen Anhöhe liegt). – Berggegend, regio montuosa, loca montuosa; montuosa. ōrum,n.;montana, ōrum,n. Berggipfel, montis vertex od. culmen od. cacumen (Bergscheitel, -spitze; vgl. »Gipfel« über vert., culm. u. cae.). – montis iugum (Bergrücken). – Plur. auch montium summa,n. pl. (Berghöhen). – Berggöttin, Orēas (Ορειάς). – Berggruppe, montes continenter et quasi de industria in ordinem expositi. berghoch, montis instar. Berghöhen, montium culmina; montium summa(n. pl.): insofern sie über eine Örtlichkeit herüberragen, imminentes tumuli. Berghöhle, antrum montanum. bergicht, acclivis oder acclivus (bergauf gehend, Ggstz. declivis). bergig, montuosus. Bergkamm, dorsum montis. Bergkette, montes continui; continua od. perpetua montium iuga. Bergland, s. Gebirgsgegend. – Bergmann (im Plur. Bergleute), metallicus. – fossor (Metallgräber). – Bergnymphe, Orēas (Ορειάς). – Bergpaß, s. Gebirgspaß. – Bergreihe, s. Bergkette. – Bergrücken, dorsum montis (Bergkamm). – iugum montis (fortlaufendes Bergjoch). – Bergschloß, [420] arx munita; vgl. »Bergfestung«. – Bergschlucht, saltus (waldige Gebirgsschlucht, z. B. bei Tyermopylä, Thermopylarum). – angustiae vallis (Talschlucht). – Bergspitze, s. Berggipfel. – Bergstadt, oppidum montanum. Bergstraße, via inter montes excīsa. Bergstrom, monte praecipiti devolutus torrens. – ein reißender B) rapidus flumine montano torrens. Bergsturz, ruina montis. – das Erdbeben verursachte mehrere gewaltige Bergstürze, terrae motus montes ingenti lapsu prostravit. Bergtal, montium intervallum. bergunter, s. bergab. – Bergwald, saltus. Bergwasser, aqua montana. – Ist es = Bergstrom, s. d. – Bergwerk, metallum od. Plur. metalla, ōrum,n. – neue Bergwerke anlegen, metalla nova instruere: B. bearbeiten, betreiben, metalla exercere: ein B. aufgeben, nicht mehr betreiben, liegen lassen, metallum destituere (ganz); metallum intermittere (auf einige Zeit): die B. wieder bauen, die man hatte liegen lassen, metalla intermissa recolere.

    deutsch-lateinisches > Bergfall

  • 7 mons

    mōns, montis, m. (Wz. *men, zu mentum, emineo, promineo), der Berg, das Gebirge, I) eig. u. meton.: A) eig.: dorsum montis, Curt.: vertex montis, Curt.: mons impendens, Cic.: altissimus, Caes.: mons ex sale mero, Gell.: mons secundae magnitudinis, Curt.: mons angustus et aequali dorso continuus, Tac.: floridi et inculti montes, Varro: montes vestiti atque silvestres, Cic.: montes frondosi, Varro u. Verg.: montes circumiecti, Sen. – sub monte positum esse, Curt. – mons Iura, der Gebirgszug des Jura, das Jura-Gebirge, Caes.: u. so mons Cevenna, Caes.: Apenninus mons od. mons Apenninus, Mela u. Inscr. – Ggstz. terrae motus defert montes, subrigit plana, Sen.: montes clivique, Ggstz. umida et plana loca, Colum. – ascendere montem, Caes., verticem montis, Curt.: praeruptos conscendere montes, Catull. – Sprichw., parturiunt montes, nascetur ridiculus mus, v. großen Versprechungen bei geringer Leistung, Hor. de art poët. 139. – B) meton.: a) Berggestein, Felsgestein, Fels, improbus, Verg.: montes Graii, griechischer Marmor, Stat. – b) montes = Bergtiere, wilde Tiere, Claud. cons. Mall. Theod. 310. – II) übtr., von berghoch aufgehäuften-, sich erhebenden Dingen, ein Berg, Massen (vgl. Gronov. lectt. Plaut. p. 143 sq. Lorenz Plaut. most. 339), mons u. montes aquarum, Verg. u. Ov.: mons nivium, Lampr.: montes argenti, Plaut., frumenti, Plaut.: Tusculanus, ein hohes, prächtiges Gebäude in od. bei Tuskulum, Plin.: stabant acervi montium similes, die Leichenhaufen waren berghoch aufgetürmt, Aur. Vict. epit. 42, 14. – v. Abstr. (vgl. Taubmann Plaut. Epid. 1, 1, 78. Brix Plaut. Men. 990), mali maeroris mons maximus, Plaut.: montes mali ardentes, Plaut.: montes tempestatis, Lucil. fr.: in te irruunt montes mali, Plaut.: montes belli fabricatus est, Cornif. rhet. – Sprichw., montes auri polliceri, goldene Berge versprechen, Ter. Phorm. 68: dafür magnos promittere montes, Pers. 3, 65: maria montesque polliceri, Sall. Cat. 23, 3.

    lateinisch-deutsches > mons

  • 8 mons

    mōns, montis, m. (Wz. *men, zu mentum, emineo, promineo), der Berg, das Gebirge, I) eig. u. meton.: A) eig.: dorsum montis, Curt.: vertex montis, Curt.: mons impendens, Cic.: altissimus, Caes.: mons ex sale mero, Gell.: mons secundae magnitudinis, Curt.: mons angustus et aequali dorso continuus, Tac.: floridi et inculti montes, Varro: montes vestiti atque silvestres, Cic.: montes frondosi, Varro u. Verg.: montes circumiecti, Sen. – sub monte positum esse, Curt. – mons Iura, der Gebirgszug des Jura, das Jura-Gebirge, Caes.: u. so mons Cevenna, Caes.: Apenninus mons od. mons Apenninus, Mela u. Inscr. – Ggstz. terrae motus defert montes, subrigit plana, Sen.: montes clivique, Ggstz. umida et plana loca, Colum. – ascendere montem, Caes., verticem montis, Curt.: praeruptos conscendere montes, Catull. – Sprichw., parturiunt montes, nascetur ridiculus mus, v. großen Versprechungen bei geringer Leistung, Hor. de art poët. 139. – B) meton.: a) Berggestein, Felsgestein, Fels, improbus, Verg.: montes Graii, griechischer Marmor, Stat. – b) montes = Bergtiere, wilde Tiere, Claud. cons. Mall. Theod. 310. – II) übtr., von berghoch aufgehäuften-, sich erhebenden Dingen, ein Berg, Massen (vgl. Gronov. lectt. Plaut. p. 143 sq. Lorenz Plaut. most. 339), mons u. montes aquarum, Verg. u. Ov.: mons nivium, Lampr.: montes argenti,
    ————
    Plaut., frumenti, Plaut.: Tusculanus, ein hohes, prächtiges Gebäude in od. bei Tuskulum, Plin.: stabant acervi montium similes, die Leichenhaufen waren berghoch aufgetürmt, Aur. Vict. epit. 42, 14. – v. Abstr. (vgl. Taubmann Plaut. Epid. 1, 1, 78. Brix Plaut. Men. 990), mali maeroris mons maximus, Plaut.: montes mali ardentes, Plaut.: montes tempestatis, Lucil. fr.: in te irruunt montes mali, Plaut.: montes belli fabricatus est, Cornif. rhet. – Sprichw., montes auri polliceri, goldene Berge versprechen, Ter. Phorm. 68: dafür magnos promittere montes, Pers. 3, 65: maria montesque polliceri, Sall. Cat. 23, 3.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > mons

  • 9 Gebirgsart

    Gebirgsart, saxum. Gebirgsbewohner, homo montanus; Plur. subst. auch bl. montani. Gebirgsgegend, regio montuosa. – Gebirgsgegenden. regiones montuosae; loca montuosa; auch bl. montuosa, ōrum,n. pl.: rauhe G. (ein rauhes Gebirgsland), loca aspera et montuosa. Gebirgskamm, dorsum montis. – der G. des Apennin, dorsum Apennini. Gebirgskette, montes continui: continua od. perpetua montium iuga. Gebirgsland, s. Gebirgsgegend. – Gebirgspaß, als Engpaß, angustiae saltus (Plur. angustiae saltuum); angustus saltus. – als Durchgang, transitus saltus.

    deutsch-lateinisches > Gebirgsart

  • 10 excurro

    ex-curro, cŭcurri (Plaut. Most. 2, 1, 12; Liv. 1, 15 et saep.;

    less freq. curri,

    Liv. 25, 30), cursum, 3, v. n. and a.
    I.
    Neut., to run out or forth, to hasten forwards.
    A.
    Lit.:

    cum se excucurrisse illuc frustra sciverit,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 125:

    excurrat aliquis, qui hoc tantum mali filio suo nuntiet,

    Cic. Verr. 2, 1, 26, § 67:

    mandavi utrique eorum, ut ante ad me excurrerent, ut tibi obviam prodire possem,

    id. Fam. 3, 7, 4: excurristi a Neapoli, Caes. ap. Prisc. p. 901 P.:

    dum panes et cetera in navem parantur, excurro in Pompeianum,

    make an excursion, Cic. Att. 10, 15, 4;

    so of a long journey: in Graeciam,

    id. ib. 14, 16, 3;

    of eagerness in applauding a speaker: proni atque succincti ad omnem clausulam non exsurgunt modo, verum etiam excurrunt,

    Quint. 2, 2, 12:

    in crucem,

    to go to destruction, go to the devil, Plaut. Most. 2, 1, 12:

    ad hominem Dei,

    Vulg. 4 Reg. 4, 22.—
    b.
    In partic., milit. t. t., to sally forth, to make an excursion or irruption:

    sine signis omnibus portis,

    Liv. 29, 34, 11:

    in fines Romanos excucurrerunt populandi magis quam justi more belli,

    id. 1, 15, 1 Drak. N. cr.:

    Carthago excurrere ex Africa videbatur,

    Cic. Agr. 2, 32, 87:

    excursurus cum valida manu fuerat,

    Just. 13, 5.—
    2.
    Transf., of inanim. or abstr. things.
    a.
    In gen., to go forth, issue forth:

    fons ex summo montis cacumine excurrens,

    Curt. 3, 1, 3; Pall. Nov. 15, 1:

    nec recisis qui a lateribus excurrant pampinis,

    shoot forth, Plin. 17, 23, 35, § 212:

    quorum animi spretis corporibus evolant atque excurrunt foras,

    Cic. Div. 1, 50, 114.—
    b.
    In partic.
    (α).
    Of localities, to run out, project, extend:

    ab intimo sinu paeninsula excurrit,

    Liv. 26, 42, 8:

    Sicania tribus excurrit in aequora linguis,

    Ov. M. 13, 724:

    promontorium in altum,

    Liv. 32, 23, 10 Drak.:

    dorsum montis in Persidem,

    Curt. 5, 3:

    promontorium per Creticum mare,

    Plin. 5, 5, 5, § 32.—
    (β).
    In specifications of measure, to be over and above, to exceed (late Lat.; cf.

    Krebs, Antibarb. p. 435): decem (auri pondo) et quod excurrit,

    and something over, Dig. 16, 3, 26:

    viginti et quod excurrit annorum pax,

    of twenty years and upwards, Veg. Mil. 1, 28. —
    B.
    Trop., to run or spread out, to extend, display itself:

    campus, in quo excurrere virtus posset,

    Cic. Mur. 8, 18: quid est, cur insistere orationem malint quam cum sententia pariter excurrere? qs. to keep pace with, id. Or. 51, 170:

    ne oratio excurrat longius,

    to run out to too great length, be prolix, id. de Or. 3, 49, 190:

    extra ordinem excurrens tractatio,

    Quint. 4, 3, 14:

    paeone dochmioque, quorum prior in quatuor, secundus in quinque (syllabas) excurrit,

    id. 9, 4, 79:

    praecoces germinationes,

    Plin. 17, 2, 2, § 16: in hos quoque studiorum secessus excurrit, qs. makes excursions, Quint. 10, 5, 16:

    in pericula,

    Sen. Ben. 2, 34 fin.:

    quia in hoc tempus excurrit donationis eventus, quo,

    extends, Dig. 24, 1, 10: quaedam (in periodo) quasi decurtata... productiora alia et quasi immoderatius excurrentia, running out, stretched out (the figure being taken from places which run out or project, v. above), Cic. Or. 53, 178.—
    (β).
    To run out, end, terminate, of verses:

    in quatuor syllabas,

    Quint. 9, 4, 79.—
    II.
    Act. (very rare).
    A.
    To run through a place;

    trop.: prope jam excurso spatio,

    Ter. Ad. 5, 4, 6; cf. Lachm. ad Lucr. p. 210.—
    B.
    To pass over, omit something in speaking:

    a quo multa improbe sed venuste dicta, ne modum excedam, excurro,

    Sen. Contr. 5, 34 med., p. 374 Bip.

    Lewis & Short latin dictionary > excurro

  • 11 dorsus

    dorsum, i, n. ( masc. dorsus, Plaut. Mil. 2, 4, 44; quoted ap. Non. 203, 6) [cf. Gr. deirê, derê, neck], the back (in class. prose, only of beasts of burden; poet. and later also of men; cf.: tergum, tergus).
    I.
    Prop., Plaut. l. l.; id. Ep. 1, 1, 85; id. Trin. 3, 2, 93; Plin. 11, 37, 86, § 214; Verg. G. 3, 116; Hor. S. 1, 9, 21.—Prov.:

    dorsus prurit,

    i. e. I begin to take, Plaut. Mil. 2, 4, 44.—
    II.
    Transf., of things analogous in form or position: jugi, i. e. the ridge, summit of a hill, * Caes. B. G. 7, 44; Liv. 44, 4:

    montis,

    id. 1, 3; 41, 18; Tac. A. 4, 47:

    Apennini,

    Suet. Caes. 44:

    praerupti nemoris,

    Hor. S. 2, 6, 91; cf.

    nemoris,

    Verg. G. 3, 436:

    speluncae,

    i. e. the rock, id. A. 8, 234; cf. of a cliff, id. ib. 1, 110; 10, 303 Serv.; Plin. Ep. 6, 31, 17; 9, 7, 4:

    viae,

    the raised part of it, Stat. S. 4, 3, 44:

    duplex dentalium,

    the projecting irons, Verg. G. 1, 172.

    Lewis & Short latin dictionary > dorsus

  • 12 iugum

    iugum, ī, n. (zu iungo; altind. yugám, griech. ζυγόν, gotisch juk, ahd. juh), I) das Joch der Ochsen, das Kummet der Pferde usw., A) eig. u. meton.: 1) eig.: iug. asinarium, Cato.: iuga imponere bestiis (i.e. bubus), Cic.: demere iuga equis, Ov.: frena ferre iugo, v. Pferden, Verg.: leones iugo subdere, Plin. – 2) meton.: a) ein Gespann, i. boum, Plin.: absol., multa iuga, Cic. – u. dav. meton. = so viel Land, wie ein Gespann Ochsen in einem Tage pflügen kann, ein Juchert, Morgen Landes, Varro r. r. 1, 10, 1. – später insbes. = die Steuerhufe, Cod. Theod. 11, 20, 6 u.a.; vgl. J. Marquardt Röm. Staatsverw.2 2, 225 u. Seeck in Pauly-Wissowa Realenz. 3, 1517 f. – b) ein Gespann Pferde, Verg. Aen. 5, 147; 10, 594. – u. dav. meton. = der Wagen, Sil. 7, 683. – c) übtr., ein Paar, aquilarum, Plin.: impiorum (v. Antonius u. Dolabella), Cic. – B) bildl.: 1) im allg.: par iugum caritatis, gleiche Bande der Zärtlichkeit, Val. Max.: pari iugo niti, mit gleicher Anstrengung arbeiten, Plin. ep.: ferre iugum pariter, auch im Unglück dem Freunde mit gleicher Liebe anhangen, Hor.: subtrahis effracto tu quoque colla iugo, Ov.: tu bene conveniens non sinis ire iugum, lässest uns nicht einträchtig leben, Prop.: egregium opus pari iugo ducet, an gleichem Joche wird er das herrliche Werk vollziehen, Sen. ep. 109, 16. – 2) insbes.: a) das Ehe standsjoch, alci iugum imponere, Ov.: iugum ferre, Plaut. u. Hor.: paulatim sub iuga colla dare, Tibull.: eripere turpi colla iugo, Hor. – b) das Joch als Sklavenjoch, iugum accipere (sich gefallen lassen), Liv.: u. iugum excipere, Curt.: Samnitium iugum subire, Tac.: recipere imperii iugum, Vell.: praesentis fortunae iugum pati, Curt.: alcis ferre iugum, Hor.: iugum exuere, Liv.: iugo se exuere, Liv.: iugum excutere, Plin. pan. u. Tac.: servitiis grave iugum demere, Liv.: cuius (rei publicae) cervicibus iugum servile deiecerunt, Cic.: depulit a civibus suis iniustum illud durae servitutis iugum, Cic.: poet., aliena arva iugo premere, unterjochen, Verg. Aen. 10, 78. – II) jedes Querholz, das zwei andere Dinge verbindet, 1) die Querlatte, der Querbalken, zwischen den senkrecht stehenden Latten od. Pfählen, um den Wein daran zu binden, das Joch, der Holm, a) eig., Varro u. Colum. – b) übtr., das Joch, unter das bei den Alten besiegte Feinde zur Demütigung geschickt wurden (s. Liv. 3, 28, 10), mittere sub iugum, Cic. u. Liv.: sub iugo mittere, unter dem Joche hervor od. weg entlassen, Gell.: u. so sub iugum abire, Liv. 3, 28, 10: im Bilde, calamitates terroresque mortalium sub iugum mittere, überwältigen, sich gleichs. untertänig machen, Sen. de prov. 4, 1. – 2) das Querholz an der Wage; dah. meton.: a) die Wage, ein Gestirn, Cic. de div. 2, 98. Sen. Troad. 448. – b) die Wage an der Deichsel, Varro LL. 5, 135. Liv. 37, 41, 6 sq. Curt. 3, 1 (2), 15: iugum plaustri, Iustin. 11, 7, 15. Vgl. Paul. ex Fest. 39, 4. – 3) der Webebaum, Ov. met. 6, 55; vgl. jedoch H. Blümner Gewerbe u. Künste2 1, 141. – 4) iuga (wie ζυγά), die Querbalken im Schiffe, die die beiden Borde verbinden, die Ruderbänke, Verg. Aen. 6, 411. – 5) das Joch zum Tragen von Lasten, bestehend aus einer in der Mitte leicht gekrümmten u. an jedem Ende mit einem Riemen, an dem die Last hing, versehenen Stange, die über der einen Schulter von hinten nach vorn getragen wurde, Varro r. r. 2, 2, 10. – 6) der zwischen zwei u. mehreren Bergspitzen fortlaufende Gebirgskamm u. der durch einen Kamm verbundene Gebirgszug, die Gebirgskette, summum iugum montis, Caes.: iugum Alpium, Liv.: omnes eius iugi colles, Caes.: Vesaevum iugum = Vesaevius mons, Verg.: iuga Tauri, Liv.: Pyrenaei iuga, Sall. fr.: continentia iuga, Liv.: nive perenni (ewigem) obruta iuga, Curt.: dorsum esse eius iugi aequum, Caes.: iugo circummissus in verticem collis evasit, Liv.: bacchata iugis (auf den Bergen) Naxos, Verg. – / Nbf. iugus, ī, m., Rossi inscr. Chr. I, 77.

    lateinisch-deutsches > iugum

  • 13 iugum

    iugum, ī, n. (zu iungo; altind. yugám, griech. ζυγόν, gotisch juk, ahd. juh), I) das Joch der Ochsen, das Kummet der Pferde usw., A) eig. u. meton.: 1) eig.: iug. asinarium, Cato.: iuga imponere bestiis (i.e. bubus), Cic.: demere iuga equis, Ov.: frena ferre iugo, v. Pferden, Verg.: leones iugo subdere, Plin. – 2) meton.: a) ein Gespann, i. boum, Plin.: absol., multa iuga, Cic. – u. dav. meton. = so viel Land, wie ein Gespann Ochsen in einem Tage pflügen kann, ein Juchert, Morgen Landes, Varro r. r. 1, 10, 1. – später insbes. = die Steuerhufe, Cod. Theod. 11, 20, 6 u.a.; vgl. J. Marquardt Röm. Staatsverw.2 2, 225 u. Seeck in Pauly-Wissowa Realenz. 3, 1517 f. – b) ein Gespann Pferde, Verg. Aen. 5, 147; 10, 594. – u. dav. meton. = der Wagen, Sil. 7, 683. – c) übtr., ein Paar, aquilarum, Plin.: impiorum (v. Antonius u. Dolabella), Cic. – B) bildl.: 1) im allg.: par iugum caritatis, gleiche Bande der Zärtlichkeit, Val. Max.: pari iugo niti, mit gleicher Anstrengung arbeiten, Plin. ep.: ferre iugum pariter, auch im Unglück dem Freunde mit gleicher Liebe anhangen, Hor.: subtrahis effracto tu quoque colla iugo, Ov.: tu bene conveniens non sinis ire iugum, lässest uns nicht einträchtig leben, Prop.: egregium opus pari iugo ducet, an gleichem Joche wird er das herrliche Werk vollziehen, Sen. ep. 109, 16. – 2) insbes.: a) das Ehe-
    ————
    standsjoch, alci iugum imponere, Ov.: iugum ferre, Plaut. u. Hor.: paulatim sub iuga colla dare, Tibull.: eripere turpi colla iugo, Hor. – b) das Joch als Sklavenjoch, iugum accipere (sich gefallen lassen), Liv.: u. iugum excipere, Curt.: Samnitium iugum subire, Tac.: recipere imperii iugum, Vell.: praesentis fortunae iugum pati, Curt.: alcis ferre iugum, Hor.: iugum exuere, Liv.: iugo se exuere, Liv.: iugum excutere, Plin. pan. u. Tac.: servitiis grave iugum demere, Liv.: cuius (rei publicae) cervicibus iugum servile deiecerunt, Cic.: depulit a civibus suis iniustum illud durae servitutis iugum, Cic.: poet., aliena arva iugo premere, unterjochen, Verg. Aen. 10, 78. – II) jedes Querholz, das zwei andere Dinge verbindet, 1) die Querlatte, der Querbalken, zwischen den senkrecht stehenden Latten od. Pfählen, um den Wein daran zu binden, das Joch, der Holm, a) eig., Varro u. Colum. – b) übtr., das Joch, unter das bei den Alten besiegte Feinde zur Demütigung geschickt wurden (s. Liv. 3, 28, 10), mittere sub iugum, Cic. u. Liv.: sub iugo mittere, unter dem Joche hervor od. weg entlassen, Gell.: u. so sub iugum abire, Liv. 3, 28, 10: im Bilde, calamitates terroresque mortalium sub iugum mittere, überwältigen, sich gleichs. untertänig machen, Sen. de prov. 4, 1. – 2) das Querholz an der Wage; dah. meton.: a) die Wage, ein Gestirn, Cic. de div. 2, 98. Sen. Troad. 448. – b) die Wage an
    ————
    der Deichsel, Varro LL. 5, 135. Liv. 37, 41, 6 sq. Curt. 3, 1 (2), 15: iugum plaustri, Iustin. 11, 7, 15. Vgl. Paul. ex Fest. 39, 4. – 3) der Webebaum, Ov. met. 6, 55; vgl. jedoch H. Blümner Gewerbe u. Künste2 1, 141. – 4) iuga (wie ζυγά), die Querbalken im Schiffe, die die beiden Borde verbinden, die Ruderbänke, Verg. Aen. 6, 411. – 5) das Joch zum Tragen von Lasten, bestehend aus einer in der Mitte leicht gekrümmten u. an jedem Ende mit einem Riemen, an dem die Last hing, versehenen Stange, die über der einen Schulter von hinten nach vorn getragen wurde, Varro r. r. 2, 2, 10. – 6) der zwischen zwei u. mehreren Bergspitzen fortlaufende Gebirgskamm u. der durch einen Kamm verbundene Gebirgszug, die Gebirgskette, summum iugum montis, Caes.: iugum Alpium, Liv.: omnes eius iugi colles, Caes.: Vesaevum iugum = Vesaevius mons, Verg.: iuga Tauri, Liv.: Pyrenaei iuga, Sall. fr.: continentia iuga, Liv.: nive perenni (ewigem) obruta iuga, Curt.: dorsum esse eius iugi aequum, Caes.: iugo circummissus in verticem collis evasit, Liv.: bacchata iugis (auf den Bergen) Naxos, Verg. – Nbf. iugus, ī, m., Rossi inscr. Chr. I, 77.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > iugum

  • 14 cuneātus

        cuneātus adj. with comp.    [cuneus], like a wedge, wedge - shaped: collis acumine longo, O.: iugum montis in dorsum, L.: forma scuti ad imum cuneatior, L.
    * * *
    cuneata, cuneatum ADJ
    wedge-shaped, cuneiform; tapering; pointed like a wedge (L+S)

    Latin-English dictionary > cuneātus

  • 15 cuneo

    cŭnĕo, āvi, ātum, 1, v. a. [cuneus] (rare, and not ante-Aug.; cf. cuneatim).
    I.
    To fasten with wedges, to wedge up:

    si quid cuneandum sit in ligno clavisve figendum,

    Plin. 16, 40, 76, § 206:

    unus lapis facit fornacem, ille, qui latera inclinata cuneavit et interventu suo vinxit,

    the key-stone, Sen. Ep. 118, 16.—
    * B.
    Trop., of discourse, to press in, force in:

    si oratio cohaeret et sequitur, non, si per vim cuneatur,

    Quint. 4, 3, 4.—
    II.
    To make wedge-shaped; of places:

    (Britannia) iterum se in diversos angulos cuneat triquetra,

    is in the form of a wedge, Mel. 3, 6, 4 (cf. cuneus, I.):

    (Hispania) cuneatur angustiis inter duo maria,

    Plin. 3, 3, 4, § 29.—Hence, cŭnĕātus, a, um, P. a. (acc. to II.), pointed like a wedge, wedgeshaped:

    ager,

    Col. 5, 2, 1:

    collis acumine longo,

    Ov. M. 13, 778:

    jugum montis in angustum dorsum,

    Liv. 44, 4, 4.— Comp.:

    forma scuti ad imum cuneatior,

    Liv. 9, 40, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > cuneo

См. также в других словарях:

  • MONS — a Statio bis diserte in Dacis nominatus: non quia montana Dacia: sed ἑνικῶς et unum Montem duntaxat appellitando Poeta adspicit, ad ridendam et miri stuporis superstitionem Dacorum: quibus Sacerdos in monte quopiam Deus habebatur et mons ipse… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • SPINALIUM — urbs Lotharingiae, ad Mosellam, versus Vogesum montem, 4. leucis a limite Comitatus Burgensis in Boream uti paulo minus a Romarici monte, 5. a Mirecurtio in Eurum, 10. a Nanceio in Meridiem. In Vita Adalberonis, posterioris Episcopi Mettensis, ab …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»